ตำนานดอยนางนอน เรื่องแรก เป็นตำนานเกี่ยวกับความรักที่แสนเศร้า ของเจ้าหญิงจากเมืองเชียงรุ้งกับคนรัก ที่ไม่สมหวังจนเกิดโศกนาฏกรรมที่กลายมาเป็นเรื่องเล่าขานมาตราบจนทุกวันนี้  “ นานมาแล้ว ณ เมืองเชียงรุ้ง สิบสองปันนา มีเจ้าหญิงองค์หนึ่งมีพระรูปงดงามเป็นที่ยิ่ง ได้แอบรักกับชายเลี้ยงม้าในวัง จึงหนีตามกันมาถึงที่ราบใกล้แม่น้ำโขง เมื่อเดินทางไปถึงที่นั่น เจ้าหญิงก็ทรงครรภ์ได้หลายเดือนแล้ว จึงเสด็จต่อไปไม่ไหว บอกพระสวามีว่าจะประทับรออยู่ที่นั่น สวามีก็บอกว่าจะไปหาอาหารมาให้ อย่าไปไหนนะ ชายหนุ่มก็ไปแล้วไปลับไม่กลับมาเสียที มาได้ข่าวอีกที ปรากฏว่าถูกฆ่าโดยทหารของพระราชบิดาเจ้าหญิงที่สะกดรอยตามมานั่นเอง ด้วยความเสียใจนางจึงใช้ปิ่นปักผม แทงพระเศียรของพระองค์จนเลือดไหลออกมาเป็นสาย กลายเป็นแม่น้ำแม่สายในทุกวันนี้ และพระวรกายของพระองค์ที่นอนเหยียดยาวจากทิศใต้จรดทิศเหนือ ก็กลายเป็นดอยนางนอนจนทุกวันนี้ โดยส่วนของพระอุทร(ท้อง)ก็เป็น ดอยตุง "

ทางไปอำเภอแม่จัน มีขุนเขาทอดตัวคล้ายผู้หญิงนอนเหยียดยาว เรียกว่า ดอยนางนอน เดิมชื่อ ดอยตายสะหรือดอยสามเส้า ซึ่งเกี่ยวกันกับตำนานลาวจก เทวบุตรอย่างแนบแน่น ดอยส่วนที่ศีรษะเรียกว่า ดอยจ้อง หรือดอยจิกจ้อง (เดิมเรียกดอยนี้ว่า ดอยท่าหรือดอยต้า) เป็นดอยของลูกชายปู่เจ้าลาวจกที่รอคอยพ่อ ดอยลูกถัดมาเรียกว่า ดอยย่าเฒ่า ซึ่งเป็นภรรยาของปู่เจ้าลาวจก ส่วนดอยอีกลูกหนึ่งคือ ดอยดินแดง หรือดอยปู่เจ้าลาวจก หรือเป็นที่รู้จักกันดีในนามของ ดอยตุง

เชื่อกันว่า ดอยทั้ง ๓ นี้เป็นที่อยู่อาศัยเดิมของลาวจักราช ผู้เป็นต้นวงศ์ของพญามังราย ก่อนที่จะเคลื่อนย้ายมาสร้างเมืองหิรัญนครเงินยาง เหนือดอยดินแดงเป็นที่ประดิษฐานพระธาตุดอยตุง อันถือเป็นปฐมธาตุแห่งแรกของภาคเหนือ 


สำหรับตำนานดอยนางนอน เรื่องที่สอง เล่าโดยลุงปัน เป็นเรื่องเกี่ยวกับพญาครุฑกับพญานาค ดังนี้
จักกล่าวขานตำนานดอยนางนอน ความเดิมมีอยู่ว่า มีพญาครุฑตัวหนึ่งได้ลักพาเอาพญานาค มาซุกซ่อนนอนอยู่บนดอยแห่งนี้ คือนามว่า ดอยนางนอน ฝ่ายพญานาคก็ค้นหาลูกสาวจนทั่วเมืองบาดาลก็หาพบไม่ จึงดำดอนชอนป่าแหวกแผ่นดิน โผล่ขึ้นมา ณ ถ้ำหลวง แล้วพบลูกสาวบริเวณ ขุนน้ำนางนอน พญานาคได้ขอลูกสาวคืน ส่วนพญาครุฑ ได้ขอเงินทองเป็นของแลกเปลี่ยน พญานาคก็ยอมกลับไปเอาเงิน เอาทอง พร้อมบริวารมาอาศัยอยู่บริเวณ หนองละกา หรือที่ชาวบ้าน หนองตานาค นอกจากนั้น พญานาคยังได้สร้างเจดีย์ เป็นอนุสรณ์ ซึ่งชาวบ้านเรียกว่า พระธาตุจอมนาคยังทุกวันนี้ ส่วนเงินทองที่เหลือ พญาครุฑเอาเก็บไว้ ในถ้ำทรายทอง นั้นเอง พญานาคพาลูกสาวกลับเมืองบาดาล ส่วนพญาครุฑได้ เสียชีวิตบนดอยตุง กลายเป็นผารูปรุ้งอยู่ทางทิศตะวันออก ของพระธาตุดอยตุง

 ภาพจาก อบต.แม่จัน
หากใครชอบชมวิวแบบพาโนราม่าแล้วล่ะก็ ไม่ควรพลาด  จุดชมวิวดอยนางนอน ที่สามารถชมทัศนียภาพของดอยนางนอนได้ทั้งหมด

ที่ตั้งถิ่นฐานบ้านเรือน
ในบริเวณที่ราบเชิงดอยนางนอนอันเป็นที่ตั้งของอำเภอแม่สาย มีความสูงจากระดับน้ำทะเลเฉลี่ยประมาณ 400 เมตร มีลำน้ำสายไหลผ่านตอนบน และเป็นพรหมแดนกั้นระหว่างอำเภอแม่สายกับจังหวัดท่าขี้เหล็กสหภาพเมียนมาร์ สภาพพื้นที่ทั่วไปของดอยนางนอนเป็นภูเขาหินปูน ซึ่งมีถ้ำอยู่หลายแห่ง ดังนั้นพื้นที่ทางตะวันตกจึงเป็นที่สูงและลาดลงไปทางตะวันออกเป็นพื้นที่การเกษตร ไปจนจรดเขตอำเภอเชียงแสน ส่วนทางทิศใต้เป็นที่ราบติดกับอำเภอแม่จันและอำเภอแม่ฟ้าหลวง


อำเภอแม่สาย 
เป็นอำเภอที่อยู่เหนือสุดของประเทศไทย ติดกับชายแดนประเทศพม่าที่ท่าขี้เหล็ก ห่างจากตัวเมืองเชียงรายขึ้นไปประมาณ 62 กิโลเมตร นักท่องเที่ยวที่มาเมืองเชียงรายมักจะมาเที่ยวที่แม่สาย ข้ามไปประเทศพม่าตรงท่าขี้เหล็กเพื่อหาซื้อสินค้าราคาถูกและแปลกตา 

นอกจากนี้ยังมีแหล่งท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีก เช่น พระธาตุดอยเวา ซึ่งตั้งอยู่บนดอยริมฝั่งน้ำแม่สาย เป็นเจดีย์ที่บรรจุพระเกศธาตุ และเป็นจุดชมวิวที่สามารถมองเห็นทิวทัศน์ของอำเภอแม่สายและท่าขี้เหล็กของพม่าได้อย่างชัดเจนและนักท่องเที่ยวที่มีโอกาสมาเที่ยวในฤดูหนาวอาจได้เที่ยวชมการจำหน่ายสตรอเบอรีปลอดสารเคมีที่อยู่บริเวณถนนแถวอำเภอแม่สายได้

สถานที่ท่องเที่ยวสำคัญในอำเภอแม่สาย
- พระธาตุดอยตุง
- ดอยช้างมูบ และจุดชมวิวดอยช้างมูบ
- สวนแม่ฟ้าหลวง (สวนดอกไม้เมืองหนาว)
- Tree Top Walk สะพานเดินเรือนยอดไม้ ดอยตุง
- พระตำหนักดอยตุง
- สวนรุกขชาติแม่ฟ้าหลวง/ สวนดอกกุหลาบพันปี
- หอพระราชประวัติ
- จุดชมวิวดอยนางนอน
- ถ้ำเสาหินพญานาค
- ถ้ำปุ่ม - ถ้ำปลา
- ถ้ำหลวงนางนอน
- ขุนน้ำนางนอน 
- วัดพระสาน หรือ วัดวัดหิรัญญาวาส
- ศูนย์พัฒนาพันธุ์พืชจักรพันธ์เพ็ญศิริ
- หนองน้ำพุมหัศจรรย์