ความเชื่อในการไหว้พระธาตุจอมแจ้ง เชื่อกันว่า ถ้าได้กราบไหว้และตั้งจิตอธิษฐานท่านจะได้ประสบความสำเร็จ และรู้แจ้งเห็นจริง ดังนั้นทุกวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 จะมีการจัดงานบุญประเพณีทุกปี
ประวัติวัดพระธาตุจอมแจ้ง
วัดพระธาตุจอมแจ้ง ตั้งอยู่เลขที่ 1 หมู่ที่ 12 บ้านจอมแจ้ง ต.แม่สรวย อ.แม่สรวย จ.เชียงราย สังกัดคณะสงฆ์ มหานิกาย เป็นวัดเก่าแก่มาแต่โบราณกาลชาวบ้านเรียกว่า "วัดพระธาตุจอมแจ้ง" เพราะมีพระธาตุอยู่ก่อนแล้ว เป็นสถานที่อันศักดิ์สิทธิ์ ชาวบ้านต่างเคารพบูชา เมื่อถึงฤดูกาลทำนาปีไหนฟ้าฝนไม่อำนวย ชาวบ้านนิยมนำดอกไม้ธูปเทียนขึ้นมาบูชาอธิษฐานขอให้ฝนตก มักจะสำเร็จสมความปรารถนาของชาวบ้านสมัยนั้น จึงมีการทำบุญเป็นประเพณีในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 เหนือเป็นประจำทุกปีตลอดจนถึงปัจจุบัน
ตามประวัติตำนนานวัดพระธาตุจอมแจ้งนี้ว่า ได้มีพระมหาเถรรูปหนึ่งได้เที่ยวจาริกเทศนาสั่งสอนประกาศพระพุทธศาสนาเดินธุดงค์ผ่านมาถึงสถานที่แห่งนี้เป็นเวลารุ่งอรุณขึ้นของวันใหม่ (มาแจ้งหรือสว่างที่นี่) จึงได้ให้ตาแก่คนหนึ่งอยู่ปฏิบัติรักษาพระธาตุนี้ลงไปตักน้ำในลำน้ำขึ้นมาล้างหน้า หรือ ซ่วยหน้า และพักที่นี่ได้ 7 วัน ก่อนจะเดินทางจาริกต่อไปโดยมอบสารีริกธาตุให้ตาแก่เพื่อบรรจุไว้ในพระธาตุและยังได้ทำนายอนาคตภายภาคหน้าว่าชาวบ้านจะเรียกสถานที่แห่งนี้ว่า "วัดพระธาตุจอมแจ้ง" ส่วนลำน้ำที่พระมหาเถระใช้ล้างหน้าชาวบ้านเรียกว่า "แม่น้ำซ่วย" ต่อมาได้เรียกชื่อเพี้ยนไปว่า "แม่น้ำสรวย" จนถึงปัจจุบัน
วัดพระธาตุจอมแจ้งปรากฏหลักฐานการสร้างประมาณปี พ.ศ. 1800
- พ.ศ. 2478 ได้มีหลวงปู่มั่น ภูริทตฺโตเดินธุดงค์ผ่านมาพักจำพรรษาใต้ต้นดอกไม้สารภี 1 พรรษา
- พ.ศ. 2480 พระนวล ทิฏฐธมโม เป็นผู้ริเริ่มนำชาวบ้านมาบูรณะปฏิสังขรณ์ มีนายอินตา ศรีสวัสดิ์ และชาวบ้านช่วยบูรณะพระธาตุจนสำเร็จเป็นองค์ใหญ่งดงามแบบศิลปพม่า
- พ.ศ. 2482 พระครูอดุลสีหวัตต์ (สิงค์คำ) ย้ายมาเป็นเจ้าคณะอำเภอแม่สรวยและได้เป็นเจ้าอาวาส นำคณะศรัทธาและญาติโยมบูรณะปฏิสังขรณ์วัดพระธาตุจอมแจ้งจนเจริญรุ่งเรื่องมาเป็นลำดับตราบจนปัจจุบัน