เกาะแม่หม้าย หรือ เวียงหนองล่ม (หรือหนองหล่ม) อยู่ที่บ้านห้วยน้ำราก ต.จันจว้า อ.แม่จัน จ.เชียงราย ที่นี่มีข้อมูลหลักฐานทางประวัติศาสตร์และเรื่องเล่าตำนานการล่มสลายของเมืองโบราณไว้มากมาย วันเวลาผ่านไปหลายพันปีปัจจุบันเวียงหนองหล่มเป็นแหล่งน้ำจืดขนาดใหญ่ที่หล่อเลี้ยงผู้คนในแถบนี้ เป็นแหล่งน้ำสำคัญในด้านเกษตรกรรม การประมง และการอนุรักษ์พันธ์สัตว์น้ำระบบนิเวศโดยรอบจึงมีความอุดมสมบูรณ์ทางธรรมชาติ  

รอบๆหนองหล่มเป็นพื้นที่ชุ่มน้ำต่ำๆสูงๆ ในยามฤดูแล้งช่วงน้ำลดก็จะเห็นพื้นดินและมีหญ้าขึ้นมาปกคลุม ภาพฝูงควายเป็นร้อยๆตัวออกหากิน เล็มหญ้าตามข้างทาง นอนแช่โคลนในปลักหรือแอ่งน้ำ ชาวบ้านแถวนี้คงเห็นจนชินตาแต่ทว่าสำหรับคนในเมืองแล้วเป็นอะไรที่หาดูหาชมภาพเช่นนี้ได้ยากยิ่งนัก น่าจะเป็นเพียงแห่งเดียวในเชียงรายตอนนี้เลยก็ว่าได้ที่ยังคงอาชีพเลี้ยงควายปล่อยหากินกันแบบดั้งเดิมแบบนี้อยู่ 

ปางควาย ที่เวียงหนองหล่มเป็นสถานที่เลี้ยงควายของคนที่เลี้ยงควายเหมือนกัน มาอยู่ด้วยกัน มีอาชีพหาปลา ทำเกษตรตามวิถีแบบพื้นบ้านและเลี้ยงควายอยู่ในพืนที่แถบนี้มายาวนาน โดยควายที่เลี้ยงยังคงปล่อยหากินหญ้าตามธรรมชาติรอบๆบริเวณพื้นที่เวียงหนองหล่ม ที่ปางควายแห่งนี้มีควายอยู่รวมกัน กว่า 500 ตัว บางคนรับจ้างเลี้ยง บางคนก็เลี้ยงเพื่อการจำหน่าย หรือบางคนก็เลี้ยงเพื่อการอนุรักษ์  

...ที่ปางควาย ไม่มีไฟฟ้าใช้ ไม่มีสิ่งอำนวยความสะดวกใดๆ กลางคืนที่มืดสนิทมีเพียงแสงตะเกียงและกองไฟที่ก่อไว้เพื่อไล่ยุงและให้ความอบอุ่นกับควายเท่านั้น การใช้ชีวิตของชาวบ้านที่ดูเรียบง่ายนี้เอง ทำให้ปางควายแห่งนี้มีมนต์เสน่ห์ของการใช้ชีวิตแบบชนบทที่น่าเที่ยว

กาแฟขี้ควาย ...อาราบิก้าแท้ 100%

เคยได้ยินชื่อกาแฟขี้ชะมดก็มี กาแฟขึ้ช้างก็มีมาแล้วสำหรับคอกาแฟแล้ว ที่ปางควายแห่งนี้ ปัจจุบันเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ด้วยสภาพพื้นที่และวิธีการเลี้ยงแบบธรรมชาตินี้เองขึ้ควายจึงเป็นผลพลอยได้ มีสินค้าที่ขึ้นชื่อ นั่นก็คือ “ กาแฟขี้ควาย ” ที่ทางวิทยาลัยอาชีวะศึกษาเชียงราย ได้เข้ามาทำการคิดค้นวิจัยนำเมล็ดกาแฟจากดอยช้างมาให้ควายลองกินแล้วนำเมล็ดที่ได้จากขี้ควายไปทำการหมักบ่มผ่านกระบวนการ ผ่านระยะเวลาจนได้เป็นกาแฟที่ดีที่สุด รสชาติกำลังดี ไม่ขมจนเกินไปในขณะที่ยังคงรักษาคุณภาพกาแฟไว้ได้เป็นอย่างดี ตอนนี้เป็นสินค้าที่ขึ้นชื่อติดตลาดกาแฟไปแล้ว ขายกันกินโลกรัมละ 10,000 บาทเลยทีเดียว สนใจก็ลองไปชมและชิมดูได้

ที่ปางควายแห่งนี้ เราได้เห็นมิตรภาพของสังคมชนบทที่หาดูได้ยาก การนำข้าวปลาอาหารมานั่งกินด้วยกันที่หน้าบ้าน ผู้หญิงกำลังเก็บกวาดขี้ควายผู้ชายกำลังไล่ต้อนฝูงควายเข้าคอก บ้านอีกหลังก็กำลังหาฟืนมาก่อไฟให้ควาย บางคนก็กำลังวุ่นอยู่กับการนับจำนวนควาย บางส่วนก็กำลังนำเรือหาปลาเข้าฝั่ง มองไปอีกด้านเห็นควายบางตัวยังคงลอยคออยู่กลางหนองน้ำ...ชาวบ้านที่นี่เขาคุ้นเคยกับนักท่องเที่ยวต่างถิ่นที่มักจะแวะเวียนเข้ามาเที่ยวอยู่เสมอ จึงมีอัธยาศรัยไมตรีให้การต้อนรับทักทายเป็นอย่างดี

เหนือสิ่งอื่นใด เราได้เห็นความรักระหว่างคนกับควาย ยิ่งถ้าได้เดินเข้าไปใกล้ๆจะมองเห็นแววตาของควายทุกตัวคล้ายกับว่ามันอยากจะพูดบางอย่างกับเรา การสื่อสารการพูดคุยระหว่างคนเลี้ยงกับควาย ที่คนภายนอกยากจะรู้ความหมาย แต่ชาวบ้านที่นี่ก็อยู่กับควายได้อย่างมีความสุข ทำให้รู้ถึงความผูกพันที่เลี้ยงมันมาอย่างยาวนาน

อ่านมาถึงตรงนี้ สำหรับใครที่อยากได้บรรยากาศในแบบชนบทพื้นบ้าน กลิ่นโคลนสาบควายเป็นยังไง ลองแวะไปเที่ยว ไปสัมผัสบรรยากาศแบบนี้ดู โดยเฉพาะตอนเย็น จะเห็นคนเลี้ยงต้อนฝูงควายเป็นจำนวนมากเข้าคอก เป็นภาพที่น่าประทับใจมาก

ช่วงเวลาที่แนะนำ

ปางควายที่เวียงหนองล่ม สามารถแวะเข้ามาเที่ยวได้ทุกวันทุกเวลา… เพราะนอกจากจะเห็นฝูงควายนับร้อยตัว บริเวณโดยรอบยังเป็นแหล่งศึกษาธรรมชาติ มีสะพานไม้ไผ่ทอดยาวลงกลางหนองน้ำให้ชมวิว ดูนกเป็ดน้ำ ที่มีเป็นจำนวนมาก แต่สำหรับใครที่อยากมาสัมผัส อยากเข้ามาถ่ายรูปควายที่อยู่รวมกันเป็นฝูง แนะนำให้มาในช่วงเวลาเช้าๆ เพราะชาวบ้านจะต้องนำควายออกไปหากิน หรือตอนเย็นราวๆ 4-5 โมงก็จะได้เห็นฝูงควายถูกต้อนเข้าคอกอีกครั้ง

การเดินทางมาที่นี่

มาได้หลายเส้นทาง แต่ง่ายที่สุดก็หาพิกัดของวัดป่าหมากหน่อ พิกัด 20.229617, 100.016321 (ที่เดียวกันกับเกาะแม่หม้าย)พอถึงประตูเข้าวัดก็ให้เลี้ยวซ้ายจะมีถนนลัดเลาะริมน้ำ ไปจนสุดถนนก็จะถึงปางควายบ้านห้วยน้ำราก 

คลิปวีดีโอ

ชีวิตควาย@ปางควาย บ้านห้วยน้ำราก ต.จันจว้า อ.แม่จัน จ.เชียงราย

ติดต่อสอบถามเพิ่มเติม : เทศบาลตำบลจันจว้า หมายเลขโทรศัพท์ 0-5377-5123 www.janjawa.go.th
พิกัดแผนที่ ปางควาย : 20.230386, 100.025209